"On jeden, tylko on jeden,
mógłby powiedzieć o sobie Armia Krajowa - to JA"
(gen. bryg. Tadeusz Pełczyński "Grzegorz")

gen.dyw. Stefan Rowecki (1895-1944)

Pseudonimy: Grabica, Grot, Jan, Kalina, Stefan Radecki, Rakoń, Tur
Awanse: podporucznik (1915), porucznik (1918), kapitan (1919), major (1920), podpułkownik (1924), pułkownik (1932), generał brygady (1940), generał dywizji (1944)

Odznaczenia m.in.: Order Virtuti Militari kl. IV i V, Krzyż Niepodległości, Order Polonia Restituta kl. IV, dziewięciokrotnie Krzyż Walecznych, pośmiertnie Krzyż Armii Krajowej (1967)


Legendarny dowódca Armii Krajowej "Grot" urodził się w 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Rodzinne tradycje ukształtowały charakter przyszłego generała i dowódcy podziemnej armii polskiej. W wieku  lat 15 współorganizuje i prowadzi drużyny skautingu, a dwa lata później wstępuje do Polskich Drużyn Strzeleckich tworzących się w zaborze rosyjskim. W 1914 roku przedziera się przez granicę do Galicji i zostaje skierowany do szkoły oficerskiej Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu. Z momentem wybuchu I wojny  światowej zostaje wcielony do I Brygady Legionów Polskich. W 1919 roku wstępuje do odrodzonego Wojska Polskiego. Po wojnie bolszewickiej pełni różne funkcje w Wojsku Polskim: w Polskiej Sile Zbrojnej (II-X.1918) jako wykładowca w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. W Wojsku Polskim (od XI.1918) nadal w Szkole Podchorążych Piechoty (do IV.1919). Skierowany na front walczył w 34. PP (IV-VII. 1919). Ukończył pierwszy kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego (X.1919)i pełnił obowiązki szefa sekcji wyszkolenia I oddzialu Naczelnego Dowództwa (XII.1919-I.1920), szefa II oddziału Frontu Południowo-Wschodniego, Środkowego, Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza i dowództwa 2. armii (VI-VIII.1920), szefa III i II oddziału 4. armii (IX.1920-II.1921), szefa III oddziału Naczelnego Dowództwa i szefa sekcji w III oddziale Biura Ścisłej Rady Wojennej (II-X.1921). Po ukończeniu pierwszego kursu doszkolenia oficerów Sztabu Generalnego (XI.1921-X.1922) był kierownikiem Wydziału Naukowo-Wydawniczego (X.1922-IX.1926), pierwszym oficerem w sztabie inspektora gen. Józefa Rybaka (IX.1926-I.1930), dowódcą 55. PP w Lesznie Wielkopolskim (II.1930-XI.1935), dowódcą brygady KOP "Podole" w Czortkowie (XI.1935-VII.1938), dowódcą piechoty dywizyjnej 2. DP Leg. w Kelcach. Tuż przed wybuchem wojny obejmuje dowództwo Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej i na jej czele toczy walki w składzie Armii Lublin.

Dnia 18 września 1939 roku po bitwie pod Tarnawką nakazuje podwładnym oficerom przebicie sie na Węgry, a sam przedziera się do Warszawy. 4 października spotkał się z prezydentem Stefanem Starzyńskim. Nawiązuje kontakt ze swym przyjacielem gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, który stał już na czele stworzonej przez siebie organizacji konspiracyjnej - Służby Zwycięstwu Polski. Ten powierza mu funkcję swojego zastępcy. Stefan Rowecki przyjmuje pseudonim "Grot" i włącza się całą duszą w pracę konspiracyjną. Rowecki staje się współtwórcą Polskiego Państwa Podziemnego. Władysław Sikorski przekształaca SZP w Związek Walki Zbrojnej. W lutym 1940 roku, po mianowaniu Go na generała brygady, Rowecki powołany jest na Komendanta Związku Walki Zbrojnej. Po przemianowaniu ZWZ na Armię Krajową mianowany jest na Komendanta Głównego Armii Krajowej. Dzięki odwadze, energii, zdolnościom organizacyjnym dowódcy - Armia krajowa urosła do największej w dziejach Europy armii podziemnej o sprawnej organizacji i dużej sile bojowej.

Niestety nie dane mu było dokończenie rozpoczętego dzieła. Rankiem 30 czerwca 1943 roku po przybyciu do lakalu konspiracyjnego przy ul. Spiskiej 14 zostaje aresztowany. Stąd skutego przewieziono do siedziby Gestapo w al. Szucha, a jeszcze tego samego dnia, późnym wieczorem, odtransportowano Go samolotem do Berlina. Z Berlina wywieziono Go do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. W pierwszych dniach po wybuchu Powstania Warszawskiego, prawdopodobnie między 2 a 7 sierpnia 1944 roku Rowecki został zamordowany na specjalny rozkaz Himmlera, prawdopodobnie na terenie krematorium KL Sachsenhausen. Dokładna data śmierci i miejsce pochówku nie są jednak znane.

Kiedyś w rozmowie z córką Stefan Rowecki powiedział: "Nie chcę umierać na obczyźnie. Chcę mieć żołnierską mogiłę, z zieloną darnią i kamieniem polnym". Stało się jednak inaczej. Na warszawskich Powązkach ustawiona jest jedynie pamiątkowa tablica.



Stefan Rowecki był bezgranicznie oddany sprawie walki o wolność człowieka, o wolność ojczyzny, którą tak bezgranicznie kochał. Całe życie stał nieugięcie na straży swych wartości.